Rozum i doświadczenie, racjonalne i empiryczne podejście do świata, to klasyczne podejście do problemu medycznego w świecie absolwentów Akademii Medycznych w naszym, notabene, kochanym kraju. Zaś podejscie psychologiczne wielu medycznych nierozwiazanych problemów określa fraza –„Czucie i wiara silniej mówią do mnie/Niż mędrca szkiełko i oko” – fragm. „Romantyczności” A. Mickiewicza), Mózg nie jest z góry zdeterminowany ani niezmienny, jest raczej narządem przystosowania. Mózg i układ nerwowy, neuron po neuronie, są zbudowane i ukształtowane przez interakcje programu genetycznego i wpływów środowiska w procesie, który obecnie nazywa się rozwojem zależnym od używania. Architektura mózgu określa kształt wszystkich naszych doświadczeń. Neuronauka pomaga zrozumieć, jak mózg się rozwija i kształtuje pod wpływem wczesnych doświadczeń interpersonalnych i jak neuroterapia umożliwia jego przebudowę (Chore, 1994; iegel, 1999). Wiemy, że uczenie się i pamięć są zakodowane w układzie nerwowym i że właśnie uczenie się organizuje architekturę układu nerwowego i czynności mózgu w sieci neuronowe. Neurony są mikroskopijnymi procesorami z których zbudowane są wszystkie części układu nerwowego. Mówiąc o budowie mózgu(np.: korze czołowej, ciele migdałowatym i hipokampie), w zasadzie mówimy o ogromnej liczbie pojedynczych neuronów zorganizowanych w celu wykonywania różnych czynności. Neurony w tych systemach muszą mieć zdolność organizowania się i reorganizowania w sposób umożliwiający uczenie się, pamiętanie i działanie zależne od okoliczności. Aby sprostać złożoności wymaganej przez układ nerwowy, neurony organizują się w sieci neuronowe. Sieć neuronowa może zawierać od kilku neuronów u prymitywnych zwierząt do trylionów połączeń nerwowych w mózgu człowieka. Sieci neuronowe kodują i organizują każde nasze zachowanie od podstawowych odruchów, takich jak odsuwanie dłoni od gorącej płyty, do zdolności równoczesnego pojmowania przekazów (dostępnymi zmysłami) płynących z naszego otoczenia. Jeżeli jakieś sieci neuronowe, niezbędne do naszego optymalnego funkcjonowania, pozostają niedorozwinięte, nieuregulowane lub dezintegrowane z innymi sieciami, wówczas doświadczamy dolegliwości i objawów, które skłaniają nas do korzystania z pomocy specjalistów. Pojedyncze neurony lub sieci neuronowe mogą się łączyć z wieloma innymi sieciami, umożliwiając ich interakcje i integrację. Każde połączenie ma działanie pobudzające lub hamujące inne neurony. Mozaika wzorców wyładowania, czyli enstantacja sieci, określa w której grupie neuronów wyjściowych nastąpi wyładowanie. W rzeczywistości proces jest bardziej niezwykle skomplikowany, ponieważ każdy neuronów może być połączony z miliardami innych neuronów. Spójność wzorców wyładowań powoduje powstawanie wzorców zachowań i doświadczeń. Po ustaleniu się takich wzorców wyładowań relacje pomiędzy neuronami w sieci modyfikuje uczenie się nowego materiału i nabywanie nowych umiejętności. W procesach budowy i przebudowy mózgu neurony są podstawowymi elementami budulcowymi, a sieci neuronowe strukturami, które kształtujemy i przekształcamy. Uczenie się w sieciach neuronowych następuje w wyniku prób i błędów. Pętle sprzężenia do przodu i sprzężenia zwrotnego tworzą złożone wzorce pobudzania i hamowania wśród neuronów w obrębie warstw ukrytych. Ten proces prowadzi stopniowo do ukształtowania się spójnie przystosowanej reakcji wyjściowej. Widać to u niemowlęcia, które uczy się chodzić, w ponawianych próbach sprawdza i udoskonala równowagę nóg i koordynację. Wzrost i rozszerzanie się połączeń neuronów jest podstawowym mechanizmem każdego uczenia się i przystosowania. Pod wpływem uczenia się zachodzą różne zmiany, takie jak przyrost nowych i rozszerzanie się istniejących neuronów oraz zmiany połączeń pomiędzy nimi. Wszystkie te zjawiska są wyrazem plastyczności, czyli zdolności układu nerwowego do zmiany. Powstawanie nowych neuronów, czyli neurogeneza w świetle doniesień ze świata nauki jest faktem. Szczególną uwagę zwrócono na komórki macierzyste jako mające zdolność różnicowania się w kierunku trzech głównych typów komórek w o.u.n., tj. neuronów, astrocytów i oligodendrocytów (tworzących mielinę) (Gage 2000).) Prawdopodobnym źródłem neuronów w wieku dorosłym, oprócz komórek macierzystych, są komórki nabłonkowe (tworzące wyściółkę komór). Komórki te prawdopodobnie zachowują zdolność reagowania na system sygnalizacyjny promujący neurogenezę rozwojową (Doetsch i wsp. 1999, Geuna i wsp. 2001). Źródłem nowych neuronów mogą być również krążące we krwi niezróżnicowane komórki szpiku kostnego, a które mogą odgrywać ważną rolę w procesie neurogenezy wieku dorosłego. Proces neurogenezy jest zjawiskiem bardzo złożonym, na którego przebieg ma wpływ wiele genów oraz czynników środowiskowych, zarówno o charakterze miejscowym jako mikrośrodowisko mózgu, jak i działających zewnętrznie na organizm. Regulacja procesu neurogenezy odbywa się wielopoziomowo, obejmując namnażanie komórek, ich przeżywalność i różnicowanie się. W zależności od cech genetycznych organizmu poszczególne etapy mogą być preferencyjnie zaangażowane w neuronalną odpowiedź na miejscowe bodźce środowiska mózgu i bodźce środowiska zewnętrznego, np. Neurofeedback. Badania wykazują, że nowe neurony tworzą się w różnych polach mózgowych naczelnych i człowieka, zwłaszcza w obszarach związanych z bieżącym uczeniem się, to znaczy w hipokampie, ciele migdałowatym oraz w płatach czołowych. Nurogeneza w wieku dorosłym ograniczona jest do ściśle określonych struktur mózgu, tj. obszaru okołokomorowego i hipokampa, mimo obecności komórek macierzystych praktycznie w całym obszarze mózgu. Wykrycie neurogenezy w mózgu dorosłych osobników stworzyło ogromne nadzieje na wykorzystanie tego procesu w terapii wielu chorób czy stanów pourazowych. W dalszym ciągu jednak funkcjonalne znaczenie neurogenezy wieku dorosłego i możliwość modulowania tego procesu w praktyce pozostaje w sferze badawczej. Pewnym jest, że istniejące neurony rozwijają się przez rozszerzanie i rozgałęzianie dendrytów w kierunku innych neuronów. Mamy dostatecznie wiele dowodów, że neurony rozwijają się i zmieniają w reakcji na nowe doświadczenia i uczenie się. Neurony łączą się ze sobą, tworząc sieci neuronowe, które z kolei integrują się, wykonując coraz bardziej złożone zadania. Na przykład sieci neuronowe uczestniczące w mowie, emocjach i pamięci muszą się integrować, abyśmy mogli przypomnieć sobie i opowiedzieć emocjonalnie znaczącą historię z odpowiednim afektem, prawdziwymi szczegółami i za pomocą właściwych słów. Powtórzmy raz jeszcze, że rozwój i organizacja mózgu jest funkcją wzajemnych wpływów genetycznych i środowiskowych. Geny mają w tej historii podwójną rolę — pełnią one funkcję swoistej matrycy, jak również służą do transkrypcji(kopowania genu) (Kandel, 1998). Geny jako matryce organizują jednolite struktury anatomiczne mózgu, stosunkowo odporne na wpływy środowiskowe. Transkrypcja silnie zależy od czynników środowiskowych. Geny podlegające transkrypcji kontrolują subtelniejsze aspekty organizacji mózgu, takie jak specyficzne kształtowanie rozwijających się później sieci neuronowych i regulowanie poziomu swoistych neurorzekaźników odpowiedzialnych za przewodnictwo neuronowe. Dzięki transkrypcji genów przyrastają nowe neurony. Okazuje się, że 70 procent naszych struktur genetycznych przybywa po urodzeniu (Chore, 1994). Istniejące neurony się rozszerzają, a stymulacja środowiska nadal buduje mózg. Funkcja transkrypcji genów zapewnia plastyczność neuronów przez całe życie. Dzieki temu wzbogacone doświadczenia, jakim jest nabywanie nowych lub utraconych umiejętności, mogą przynosić wymierne korzyści mózgom w każdym wieku. Zarówno tym zdrowym,jak i tym po różnego rodzaju zdarzeniach.
ODPOWIEDZI NA PYTANIA
Jeśli nasza odpowiedź nie satysfakcjonuję Cię, skonkretyzuj pytanie i przeslij je z zakładki "KONTAKT".