Jąkanie jest niepłynnością mówienia, spowodowaną nadmiernymi skurczami mięśni oddechowych, fonacyjnych lub artykulacyjnych, której to niepłynności towarzyszą różnorodne reakcje indywidualne lub społeczne zakłócające komunikację międzyludzką. Według najnowszej wiedzy na ten temat nie istnieje jedna przyczyna tego zjawiska. Jąkanie jest wynikiem działania wielu czynników, które mogą być rożne w poszczególnych przypadkach. Oto najczęstsze z nich:

• Występowanie jąkania u niektórych członków rodziny. Powszechnie znany jest fakt rodzinnego występowania jąkania. Nie jest on koniecznie czymś dziedzicznym. Może to być tylko wyuczona reakcja członków danej grupy społecznej na niepłynność w mowie dziecka. 
• Opóźnienie rozwoju mowy lub artykulacji. Wiadomo, ze dzieci jąkające się mają zwykle opóźniony rozwój mowy albo trudności z opanowywaniem trudniejszych głosek lub z tworzeniem nowych pojęć i wypowiadaniem swoich myśli. Z chwilą opanowania tych umiejętności wiele dzieci nabywa również i płynności mówienia, podczas gdy inne kontynuują dawny niepłynny sposób mówienia. 
• Obecność wielu sytuacji przynoszących stres emocjonalny. Czasem może to być tylko jedeno traumatyczne wydarzenie  Może to też być stała atmosfera domowa, stwarzająca dziecku niekorzystne sytuacje uczuciowe.

Chłopcy jąkają się częściej niż dziewczynki. Stosunek ten można określić, jako 3:1 i 6:1(R.Byrne-1989). Jąkanie we wczesnym dzieciństwie i w czasie rozwoju dziecka może, być rożne, może ustępować lub pogarszać się. Nawet, jeżeli okoliczności są nadal niesprzyjające, to jąkanie może stopniowo maleć lub znikać. Objawy jąkania są zwykle gorsze, gdy dziecko jest zalęknione, zmęczone, chore lub tez jest pod wpływem ciągłego stresu. U dzieci jąkanie czasem mija samorzutnie, zwłaszcza przy zmianie środowiska stanowiącego źródło urazów psychicznych.  Z  psychologicznego punktu widzenia jąkanie możemy umownie podzielić na:

•  znośne, które jest rezultatem tolerancji wobec swojej wady wymowy i wiąże się z małym napięciem emocjonalnym . Osoba, która jąka się „dobrze”, nie ma paraliżującego przeczucia, że nie potrafi wymówić następnego słowa
•  nieznośne, które charakteryzuje się małą tolerancją na stresory, napięciem, strachem i przesadnym zwracaniem uwagi na własną wadę wymowy.

Najważniejsze dla rodziców dzieci z problemami mowy jest wczesne zwrócenie na to uwagi i zrozumienie, że nie zlikwiduje się ich siłą woli czy strofowaniem. KONIECZNIE należy przeprowadzić pełną diagnozę neurologiczną, skorzystać z konsultacji logopedy, psychologa, laryngologa oraz pulmonologa. W trakcie różnicowania należy wykluczyć wszelkie zaburzenia płynności mowy niesamoistne. Trzeba pamiętać, że w przyszłości osoby cierpiące na to zaburzenie bedą unikać wszelkiego rodzaju sytuacji wymagających komunikacji werbalnej (np. w szkole, w pracy, na ulicy, itp). Gdy zaburzenia są poważne a strach przed mową paniczny, osoby jąkające się wycofują się z wszelkich funkcji i kontaktów społecznych, co negatywnie wpływa na jakość ich życia. Terapia jąkania wymaga czasu i silnej motywacji ze strony pacjenta ale jej efekty są znakomite. Ćwiczenia  w kształtowaniu prawidłowego toru oddechowego i  koordynacji oddychania  z wykorzystaniem terapii RSA Biofeedback  zdecydowanie ułatwią pracę z neurologopedą. W terapii jąkania pomoce są treningi Neurofeback (w tym przypadku ukierunkowane na usprawnienie pracy ośrodka mowy). Redukcja lęku wraz z usprawnieniem pracy centralnego układu nerwowego przekłada się na zwiększenie płynności mowy. W efekcie u pacjenta wzrasta pewność siebie i otwartość w stosunku do innych a pośrednio poprawiają się też kontakty  bliższym i dalszym otoczeniem.

 Definicja medyczna mówi, że jąkanie nie jest chorobą, lecz objawem chorobowym, występującym w różnych schorzeniach układu nerwowego. Jąkanie można podzielić ze względu na:

•  przyczyny - jąkanie organiczne i czynnościowe. Z jąkaniem organicznym mamy do czynienia w przypadku trwałego uszkodzenia jąder podkorowych. Występuje ono na tle urazów czaszki, nowotworów, chorób układu piramidowego, demencji, stosowania niektórych leków i narkotyków. Jąkanie czynnościowe występuje w przebiegu rozwoju lub w odpowiedzi na przeżycia traumatyczne, uraz psychiczny. Psychologicznie jąkanie jest wypadkową przeżywanego lęku, wrogości, poczucia winy, kary, stresu komunikacyjnego oraz obawy przed wypowiadaniem się. Częściej zdarza się ono osobom z niską samooceną i  małą pewnością siebie. Osoba jąkająca się traktuje mowę nie jako formę komunikacji, a jako sprawdzian. Rodzice dzieci jąkających się częściej reagują negatywnie, kontrolują dzieci jąkające się i poprawiają je. Matki dzieci jąkających się mówią szybciej niż matki niejąkających się oraz zadają więcej pytań i stawiają więcej żądań.
• czas trwania - mówimy wówczas o jąkaniu uporczywym (chronicznym) oraz chwilowym (epizodycznym). Chroniczne jąkanie neurologiczne powstaje na podłożu obustronnego uszkodzenia półkul mózgowych. Epizodyczne jąkanie neurologiczne pojawia się w uszkodzeniach jednej półkuli.
• skurcze, jakie występują podczas niepłynności mowy. Wyróżniamy jąkanie kloniczne(powtarzanie fragmentów dźwięków, głosek i sylab, zazwyczaj na początku wypowiedzi), toniczne(spazmatyczne zacinanie się, „wypychanie” siłą głoski lub całego słowa, przy jednoczesnym napięciu mięśniowym.) oraz toniczno- kloniczne.

Najczęściej spotykamy się z różnymi typami niepłynności mowy, na przykład z jąkaniem semantycznym, czyli trudnością w przejściu od jednej informacji do drugiej. Słyszymy wówczas pauzy,  powtarzanie,  embolofazje (zacinanie). Najczęściej pacjent wykorzystuje dany mu czas na przypomnienie sobie informacji. W jąkaniu syntaktycznym osoba odczuwa trudność w przejściu od jednej fazy zadania do drugiej. Objawami tej niepłynności są rewizje(poprawianie w trakcie odpowiedzi) i powtarzanie spójników. Jąkanie artykulacyjne to blokowanie, przeciąganie, powtarzanie czy dysrytmia(mówienie w róznym tempie).

Na reakcje fizjologiczne towarzyszące niepłynności mówienia najczęściej zwracają uwagę lekarze. Reakcje te zlokalizowane są najczęściej w układzie oddechowym. Towarzyszą im współruchy w różnych częściach ciała. Do typowych zaburzeń oddechowych, artykulacyjnych i fonacyjnych zaliczamy:

• dominację oddychania nosowego podczas mówienia
• dominację segmentu piersiowego nad brzusznym
• oddychanie asymetryczne, kiedy jedna strona przepony pracuje w innym tempie niż druga
• zwiększoną ilość oddechów na minutę
• skrócenie fazy wydechu przez kolejny wdech
• brak koordynacji pomiędzy ruchami oddechowymi a ruchami klatki piersiowej
• zaciskanie strun głosowych
• gwałtowne ruchy krtani ku górze i ku dołowi oraz całej krtani ku przodowi
• wydłużenie czasu reakcji głosowej
• dysfonię (problem z emisja głosu)
• skurcze mięśni języka, podniebienia oraz warg, tzw. klonus lub tonus

Ważne objawy neurowegetatywne towarzyszące jąkaniu to:

• odwracanie lub wysuwanie głowy
• kołysanie się
• tupanie
• marszczenie czoła lub podnoszenie brwi
• drganie policzka, nozdrzy, warg, języka, podbródka
• napinanie mięśni szyi
• zbędne ruchy torsu

Reakcje te nie mają nic wspólnego z tikami, należy bowiem pamiętać przy rozpoznawaniu o objawie dominującym.

Jąkanie jest samoistnym zaburzeniem płynności mowy, obok mowy bezładnej i rozwojowej niepłynności mowy. Prócz tego występują zaburzenia niesamoistne, takie jak afazja, dyzartria, a także zaburzenia mowy w przebiegu padaczki czy schizofrenii. Podstawowym objawem jąkania dysfatycznego (w afazjach) są perseweracje i pauzy. Podstawowym objawem w jąkaniu dysartykulacyjnym jest przedłużanie i powtarzanie głosek oraz zaburzenia tempa mówienia. W chorobach psychicznych podstawową cechą jest wzmożona mowa, neologizmy, perseweracje(zjawisko polegające na powtarzaniu w toku dalszej wypowiedzi użytego wcześniej słowa), echolalie(niekontrolowane powtarzanie zdań i wyrazów poprzednio usłyszanych).

Powrót

  NEUROFEEDBACK


NEUROBIK




RSA BIOFEEDBACK

                            J Ą K A N I E    

Jeśli nasza odpowiedź nie satysfakcjonuję Cię, skonkretyzuj pytanie i przeslij je z zakładki "KONTAKT".